Lan egiten zutenak

Batere ohikoa ez izan arren, lursail batzuk emakumeenak ziren. Irakur ezazu Bonadonari buruzko testua. Adierazi zer diskriminazio-egoera aipatzen diren, eta horietako bakoitzaren arrazoia zen den: emakumezkoa izatea ala bestelakoren bat.

Bonadona emakumezko kolonoa zen. Lursail batzuk eman zizkioten, mairuen lurraldearen mugetaraino joatera ausartu baitzen, hamabi seme-alabekin, inguru hura populatzera. Bonadonak gorriak ikusi zituen hirian, eta kristauen lurraldearen mugaldeko lurrak kolonizatzera joatea ez zitzaion iruditu hain latza.

Hamabi seme-alabak eta ondasun urriak hartu eta Seu de Urgell-eko mendietara abiatu zen. Han ere hamaika pairamen jasan zuen, baina bere buruaren eta etorkizunaren jabea zen, behintzat. Halako batean, ordea...”

Urgelleko gotzaina iritsi zen. Kondea ere bazenez, Konderriko lurrei zegokien hamarrena ordaintzeko agindu zion Bonadonari. Emakumeak, orduan, epailearengana jo zuen: “Lur hauek neureak dira, eremua populatzera etortzeagatik emandakoak...”

“Nor ari ote da gezurretan?” pentsatu zuen epaileak. Ez omen zekienez noren alde egin, epaia epaiketa Jainkoaren esku uztea bururatu zitzaion.

“Begira, Bonadona —esan zion epaile ustelak—. Ontzi honetako ura irakiten dago. Zuk esandakoa egia bada, besoa sartu eta ez zaizu ezertxo ere gertatuko; gezurra bada, kiskali egingo zaizu...”

Bonadonak honela erantzun zion: “Tira, tira. Hamarrena ordainduko dut NEURE lurren truke!”

Internetetik testua

Etxean beti esaten zuten jaunaren nahiak txintik ere esan gabe onartu beharreko aginduak zirela (...). Jaun gazteak [Gomez Gonzalez Butroekoak] galtzak jaitsi, neskatxari gonak altxatu eta gainean etzan zen (...).

Handik gutxira, amak berehala ikusi zuen, neskatxak berak baino lehenago, haurdun zegoela (...). Hitz bakar bat ere esan gabe, besotik heldu eta Andra Simonaren txabolara eraman zuen, maldan gora. Emakume jakintsu haren etxean sartu bezain laster, lur gainera jaurti zuen.

— Haurdun dago —esan zuen [emakume jakintsuak], besterik gabe.

Osane negar-zotinka hasi zen. Ama sutondotik adar bat hartzeko zorian zegoen, jotzen hasteko grinaz (...). Baina haurraren aita nor zen jakin zuenean, baretu egin zen, bat-batean.

Handik egun batzuetara, aita etxe handira joan zela eta jaunarekin hitz egin zuela jakin zuen Osanek (...).

Konturatu orduko, jaunaren falkonari, armazain eta zaindari pertsonalarekin bizitzen jarri zuten (...). Ez zekien ziur aitaren eta nagusiaren arteko elkarrizketak eraginik izan zuen horretan, baina baietz uste zuen.

Neskatxaren bizimodua lehengo antzekoa zen, ordea. Egun osoa ematen zuen lanean, buru-belarri, egunsentitik ilunabarrera arte. Bikotekideak ez zuen batere hitz egiten; batzuek mutua zela uste zuten (...). Baina ez zen gizon gaiztoa (...). Inoiz ere ez zuen jotzen, eta oso gutxitan etzaten zen berarekin. Etzaten zenean, gainera, bukatu eta berehala lokartzen zen (...).

Erditu zuenean, bularra ematen utzi zioten, baina, gero, haurra etxe handira eraman zuten. Egunean hainbat aldiz joaten zen Osane, haurrari bularra ematera, etxeko andreak (...) hala erabaki baitzuen (...), egokiena zelakoan. Ez zioten uzten semearekin denbora gehiago egiten. Inoiz ere ezin izan zuen sehaskan kulunkatu, eta ferekatu (...).

Hobe da horrela —esan zion nagusi gazteak neskatxarengana berriz joaten hasi zenean—. Nire semeak behar duen guztia izango du... Bikain heziko dugu, eta ez da izango ezjakina.

Martínez de Lezea, Toti. Señor de la Guerra. Ttarttalo argitaletxea.