Erromanizazioa

Hispania menpean hartu zuteneko lehenengo urteetan, Erromak konkistatu berriak ziren hainbat herriren altxamenduei aurre egin behar izan zien. Hala eta guztiz ere, denborak aurrera egin ahala, bakea ezarri zen eta menperatutako herriek Erromatarren kultura, hizkuntza eta bizimodua bereganatu zituzten pixkanaka.

Konkistaren aurretik

Konkistaren ondoren.

Oso ohikoa izan da Erromatarren garaiko hondakin gehiago dauzkaten guneak erromanizatuagotzat hartzea. Honela, Emerita Augusta edo Tarraco bezalako herriek erromanizazio maila handia izan zutela esaten da.

Hala ere, ikertzaile askok Erromatarren eragina neurtzeko, horiek heldu aurretik herriek zuten garapen maila kontuan hartu behar dela uste dute. Horrek gune batzuetan hondakin nabarmenik ez badago ere Erromatarren presentziak aldaketak ekarri ahal izan zituela esan nahi du.

Erromanizazio izenez ezagutzen den fenomeno horretan beste batzuen artean, honako fenomeno hauek eragin handia izan zuten:

• Armada. Armadak lurralde hartan egote hutsak eta bertako herriekin harremanak ezartzeak (erromatar ohiturak, hizkuntza etab.), zabaltzen lagundu zuen. Kanpaleku iraunkorrak ezartzen zirenean, bertako herrixkekin egindako merkataritza-harremanak sendotu egiten ziren. Gainera, bertako jende askok parte hartzen zuen armada osagarrietan, lizentziatzean erromatar herritartasuna lortzen baitzuten eta beren zerbitzuaren truke lurrak jasotzen zituztelako.
• Kolonien fundazioa. Lur falta zela eta, Erromatarrek herriguneak fundatu zituzten hainbat tokitan, eta bertara, Italiar penintsulatik etorritako pertsonak joan ohi ziren bizitzera, nekazaritzan eta meatzaritzan aritzeko. Gainera, koloniei esker, merkataritza-harremanak hobetu egin ziren eta bertako biztanleak gizarte horretan sartzeko lagungarri izan ziren.
  Medulak
• Herrien Fundazioa. Bertako biztanleak erromatartzeko eta Erroman zegoen antolamendu-sistemaren antzeko bat ezartzeko herri berriak sortu ziren.
• Villen ugaritzea. Penintsulan villa berri asko sortu ziren, eta villa horiek erromatar izaera nabarmena zuten nekazaritza eta abeltzaintzako produkzio-guneak ziren. Villa horiek zirela medio, lurra lantzeko sistema eta teknika erromatarrek indarra hartu zuten.
• Bide sarea. Galtzadek lurraldea kontrolpean izateko era eskaini zuten eta gainera, herri nagusiak eta villak lotzen zituztenez, funtsezko papera bete zuten garapen ekonomikoan.
  Erromako hiribildu
• Zuzenbide latindarraren ematea. Vespasianok 73. urtean emandako xedapen batzuen bidez, lehendik zeuden bertako herriek zuzenbide latindarra har zezaketen, hau da, Erromatar ereduaren arabera antolatu ahal zuten haien burua, senatua ezarriz, urteroko magistratuekin etab. Horrela egitekotan, magistratura lortzen zuten gizonak Erromatar herritartzat hartzen ziren.

Hispaniako galtzada erromatar nagusiak

Vespasiano enperadorearen erretratua denario batean.